Zakaz pracy w Boże Narodzenie i Nowy Rok – kogo dotyczy?
Ustawowy zakaz pracy (art. 15110 Kodeksu Pracy) w święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok, tak jak w inne dni świąteczne, dotyczy tylko osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Wyklucza to zatem tych, którzy podpisali umowę zlecenia lub o dzieło.
Ustawa nie obowiązuje także części osób posiadających umowę o pracę. Należą do nich pracownicy:
- ratownictwa medycznego, ochrony mienia czy służb awaryjnych (pogotowie gazownicze, energetyczne itp.),
- zatrudnieni w systemie zmianowym,
- transportu i komunikacji,
- jednostek straży pożarnej,
- rolnictwa i hodowli,
- firm remontowych wykonujących niezbędne w tym czasie prace,
- zatrudnieni w systemie polegającym na pracy w piątki, weekendy i święta,
- ośrodków i zakładów o charakterze użyteczności społecznej, czyli lokale gastronomiczne, hotele, placówki zdrowia, w których prowadzone jest leczenie całodobowe, placówki opiekuńczo-wychowawcze z opieką całodobową, jednostkach gospodarki komunalnej, ośrodki kultury, oświaty i turystyki.
Absolutnym zakazem pracy w święta, także Boże Narodzenie i Nowy Rok, objęte są osoby zatrudnione w handlu. Działalność w dni świąteczne prowadzić mogą właściciele lub osoby pracujące w ramach umowy cywilnoprawnej. Zakaz nie dotyczy jednak miejsc związanych ze świadczeniem podstawowych usług dla ludności: stacji benzynowych, aptek czy sklepów na lotniskach.
Obowiązek pracy w święta i Nowy Rok
Pracownicy wyłączeni z ustawy o zakazie pracy w święta nie mogą odmówić przyjścia do pracy w święta Bożego Narodzenia, Nowy Rok czy inne przewidziane przez ustawę dni świąteczne. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy w te właśnie dni przypada ich zmiana ustalona w grafiku. Jeśli zostaną wezwani do pilnego przypadku, muszą stawić się w pracy lub zorganizować zastępstwo – najczęściej na własną rękę.
Sumienne wykonywanie obowiązków zawodowych przez pracownika jest podstawą stosunku pracy, dlatego za niedostosowanie się do poleceń przełożonego pracownik może zostać obarczony karą porządkową, a nawet zwolniony z pracy.
Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi wynagrodzenia za pracę w dni świąteczne, w tym Boże Narodzenie i Nowy Rok. Przede wszystkim osoba pełniąca obowiązki w święto powinna otrzymać dzień wolny. Nie ma znaczenia, jak długo pracowała. Nawet jeśli były to tylko 2-3 godziny, należy jej się pełny dzień urlopu. Dzień wolny powinien zostać zrealizowany w tym samym okresie rozliczeniowym. Jeśli jest to niemożliwe lub sam pracownik się nie zgodzi, a ma do tego prawo, należy mu się ekwiwalent pieniężny w wysokości 100 proc. za każdą godzinę pracy. Niewypłacenie dodatku do wynagrodzenia będzie skutkowało naliczeniem nadgodzin.