Polacy marzą o niemieckiej płacy

Z danych Eurostat wynika, że odsetek pracowników utrzymujących się z płacy mniejszej niż 2/3 średniej krajowej jest w Niemczech jednym z najwyższych w Europie. Jednak nawet najgorzej wynagradzani w niektórych branżach są krezusami w porównaniu z pracującymi w Polsce. Różnice wynoszą nawet kilka tysięcy złotych. Z danych niemieckiego urzędu pracy wynika, ze w niektórych branżach płace kształtują się sporo poniżej krajowej stawki godzinowej, czyli 9,15 euro. Jednak ci pracownicy, choć w Niemczech określa się ich biedakami, w Polsce należeliby do dobrze wynagradzanych. W branży gospodarowania odpadami stawka minimalna wynosi 8,02 euro. Z kolei niektórzy pracownicy usług pocztowych, a także sprzątacze budynków, zarabiają minimalne 8,4 euro. Miesięcznie daje to, w przeliczeniu na złotówki, pensje w granicach 5,4-5,7 tys. zł brutto. Dla porównania, z danych portalu moja-pensja.pl wynika, że sprzątaczka w Polsce zarabia 1,5 tys. zł brutto. Mniej niż płaca minimalna, gdyż często zatrudniania jest w oparciu o
umowę cywilnoprawną, której nie dotyczą przepisy o najniższym wynagrodzeniu.

Nasza płaca minimalna to obecnie zaledwie 1,6 tys. zł brutto. O jej zwiększenie walczą związki zawodowe. Zdaniem OPZZ, w Polsce powinna ona wynosić przynajmniej 11 zł za godzinę. Przy 170 godzinach, jakie przeciętny Polak spędza miesięcznie w pracy, daje to wynagrodzenie w wysokości 1,9 tys. zł brutto. Dla porównania, jeśli weszłaby w życie propozycja niemieckiej lewicy o stawce minimalnej 8,5 euro, to tamtejsza najniższa płaca wyniosłaby miesięcznie 1,360 euro, czyli ponad 5,7 tys. zł brutto. Ponad trzykrotna różnica w wysokości minimalnego wynagrodzenia robi wrażenie nawet w teorii, a jeszcze bardziej byłaby odczuwalna w naszych portfelach.

Różnice widać nie tylko w przypadku najniższych płac. Średnia stawka krajowa w Niemczech - 9,15 euro, po przeliczeniu na naszą walutę (kurs średni NBP z 23.09.13 - 4,2268 zł), daje na godzinę ok. 38,68 zł. Przy założeniu 40-godzinnego tygodnia pracy, miesięcznie daje to pensję w wysokości 1,464 euro, czyli 6,188 zł brutto. To zdecydowanie więcej niż polska średnia krajowa, która wyniosła w lipcu 3830,07 zł brutto.

Średnio w Niemczech pracuje się 39 godzin tygodniowo: od poniedziałku do czwartku 8 godzin i 7 godzin w piątek. W urzędach i biurach praca rozpoczyna się najczęściej o godzinie 9. Po sześciu godzinach pracy przysługuje 30-minutowa przerwa. By uzyskać prawo do urlopu, trzeba przepracować co najmniej 6 miesięcy.

Wymiar urlopu zwykle określony jest w umowach zbiorowych. Minimalnie wynosi 24 dni powszednie (wlicza się do nich również soboty), czyli - licząc z niedzielami - 28 dni kalendarzowych. Urlop macierzyński w podstawowym wymiarze wynosi 8 tygodni, rodzice mają jednak prawo do dodatkowych zapomóg (Elterngeld).

Od 2012 r. funkcjonuje w Niemczech elektroniczny system poboru podatku od wynagrodzenia. Wysokość zobowiązań zależy od klasy podatkowej, do której zostaniesz zakwalifikowany (wpływ na to ma m.in. sytuacja rodzinna). System ulg i kwot wolnych od podatku jest w Niemczech dość skomplikowany, ale korzystny - np. ulga na dziecko w 2010 r. wynosiła 2 184 euro. Skala podatkowa jest progresywna.

Przysługuje osobom, które w ostatnich dwóch latach przepracowały co najmniej 12 miesięcy i były w tym okresie objęte ubezpieczeniem społecznym. Wysokość i długość pobieranego zasiłku jest uzależniona od ostatnio osiąganych dochodów oraz sytuacji rodzinnej. Dla osób samotnych i bezdzietnych wynosi 60 proc. ostatnich dochodów netto, dla osób posiadających dziecko poniżej 18. roku życia - 67 proc.

Obecnie średnia emerytura w Niemczech to około 1 100 euro. Oznacza to, że nasi zachodni sąsiedzi dostają na starość średnio po około 4,5 tys złotych miesięcznie. Obecnie kobiety i mężczyźni nabywają prawa emerytalne z chwilą ukończenia 65 roku życia. W 2035 roku wiek ten będzie wynosić 67 lat i będzie on stopniowo podwyższany o jeden miesiąc. Wcześniejszą emeryturę (w wieku 60 lat) mogą otrzymać osoby, które wcześniej przyznaną miały rentę z tytułu niezdolności do pracy lub opiekuńczą, i mają odpowiednio długi staż pracy. Aby otrzymać niemiecką emeryturę, należy przepracować 60 miesięcy. Każdy kolejny miesiąc po ukończeniu 65 roku życia, powoduje wzrost świadczenia o 0,5 proc.

Posiadane niemieckiego obywatelstwa jest bardzo korzystne dla osób pracujących na terenie Niemiec, choćby ze względu na wszelkiego rodzaju zasiłki. Niemcem można zostać poprzez niemieckich przodków lub wykazując się długoletnim legalnym pobytem tam i tzw. żywotnym interesem związanym z tym krajem ( rodzina, dom, firma).

Istnieją dwie drogi nabycia niemieckiego obywatelstwa: poprzez stwierdzenie lub nadanie. Procedura stwierdzenia polega na wykazaniu uzyskania i nieprzerwanego posiadania obywatelstwa niemieckiego na podstawie pochodzenia po niemieckich przodkach. Obywatelstwo niemieckie uzyskuje się najczęściej przez urodzenie, jeśli jedno z rodziców jest Niemcem. Istotne znaczenie ma zarówno data urodzin, jak i to, czy jest się ślubnym czy nieślubnym potomkiem.

W przypadku osób urodzonych przed 1 stycznia 1975 r., w czasie trwania związku małżeńskiego, obywatelstwo można uzyskać tylko w linii po ojcu. Istnienie tej ciągłości pokoleniowej można ustalać wstecz, wskazując na dziadka czy pradziadka, którzy posiadali niemieckie obywatelstwo. W przypadku osób urodzonych po tej dacie, wystarczy, że obywatelstwo niemieckie po swoich przodkach posiadało jedno z rodziców.

W przypadku nieślubnych dzieci, te które zostały urodzone przed dniem 1 lipca 1993 r. - otrzymywały obywatelstwo matki. W przypadku potomków urodzonych po tej dacie obywatelstwo można uzyskać również od ojca, jeżeli:

a) jest on Niemcem;
b) przeprowadzono ważne według niemieckich przepisów prawnych ustalenie bądź uznanie ojcostwa;
c) uznanie ojcostwa, rozpoczęcie lub wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia ojcostwa miało miejsce przed osiągnięciem przez dziecko 23 roku życia.

Nie bez znaczenia jest również fakt urodzenia się dziecka na terenie Niemiec ( co ciekawe, Niemcy biorą pod uwagę historyczne granice, co jest istotne w przypadku osób starszych). Można wówczas wszcząć postępowanie w sprawie nadania niemieckiego obywatelstwa, nawet jeżeli przodkowie takiego obywatelstwa nie posiadają. Konieczne jednak jest, aby jedno z rodziców:

a) od 8 lat przebywało legalnie na terenie Niemiec;
b) posiadało uprawnienia do pobytu (Aufenhaltsberechtigung) bądź od trzech lat posiadało zezwolenie na pobyt (Aufenthaltserlaubnis) na czas nieokreślony.

Osoba nabywająca w ten sposób niemieckie obywatelstwo (po ukończeniu 18 a przed 23 rokiem życia) będzie musiała oświadczyć na piśmie, czy chce je zachować lub że decyduje się na obywatelstwo innego kraju. Jeżeli wybrane zostanie niemieckie obywatelstwo, to osoba ta będzie musiała udokumentować zrzeczenie się obywatelstwa innego kraju. Jeżeli jednak oświadczenie nie zostanie złożone, to obywatelstwo niemieckie przepada.

Procedura uzyskania niemieckiego obywatelstwa wszczynana jest na wniosek zainteresowanego. Odpowiedni formularz można pobrać na stronach internetowych konsulatów generalnych Niemiec w Polsce. Wniosek należy wypełnić w języku niemieckim. Prawidłowo wypełniony wniosek wraz z odpowiednimi dokumentami potwierdzającymi obywatelstwo można złożyć osobiście lub za pośrednictwem ambasady czy konsulatu generalnego. Konsulat prześle dokumenty do właściwego w sprawach ustalania obywatelstwa Federalnego Urzędu Administracyjnego w Kolonii, (Bundesverwaltungsamt, Barbarastr. 1, 50728 Köln). Co istotne, dokumenty w języku polski należy składać wraz z ich tłumaczeniem na język niemiecki sporządzonym przez tłumacza przysięgłego.

Poza powyżej opisaną procedurą istnieje również możliwość uzyskania niemieckiego obywatelstwa poprzez nadanie. Procedura ta dotyczy przede wszystkim osób, które nie posiadają niemieckich ,,korzeni", ale wykazują ścisły związek z państwem niemieckim. Do takich sytuacji będą należały małżeństwo z obywatelem tego kraju, dłuższe zamieszkiwanie na jego terytorium, czy w końcu poczucie przynależności.W tych przypadkach stosuje się jednak rygorystyczne procedury sprawdzające nie tylko osobiste kontakty i więzi kandydata do niemieckiego paszportu z narodem niemieckim, ale także bierze się pod uwagę korzyści, jakie płyną z przyjęcia danego wnioskodawcy do społeczeństwa niemieckiego.

Podstawowym warunkiem uzyskania niemieckiego obywatelstwa dla małżonków i partnerów (również tej samej płci) jest fakt zawarcia małżeństwa. Proces rozwodowy nie może być wszczęty czy nawet planowany. Małżeństwo nie może być fikcyjne, tj. mające wyłącznie na celu uzyskanie obywatelstwa. Konieczne jest również, jak w przypadku powiedzenia obywatelstwa, złożenie wniosku. Kandydat na Niemca będzie zobowiązany wykazać zdolność do ustnego porozumiewania się w języku niemieckim, znajomość historii i kultury, jak i zobowiązać się do przestrzegania niemieckiego porządku prawnego i społecznego. Co istotne, okres pobytu na terenie Niemiec osoby starającej się o obywatelstwo nie może być krótszy niż 3 lata i wykazywany jest przez posiadanie prawnego tytułu pobytu na terenie Niemiec. Szans na otrzymanie obywatelstwa nie mają świeżo poślubieni, bowiem okres oczekiwania to dwa lata od zawarcia związku małżeńskiego. Istotny dla urzędu będzie również fakt możliwości samodzielnego utrzymywania się z pracy własnej lub małżonka
i niekorzystanie ze środków pomocy socjalnej. Trudności w otrzymaniu obywatelstwa będą również miały osoby, które były w przeszłości karne lub podejrzane o popełnienie umyślnego przestępstwa.

W przypadku natomiast osób, które nie będą miały niemieckiego małżonka czy partnera, również możliwe jest uzyskanie niemieckiego obywatelstwa. Procedura jest podobna jak w przypadku osób będących w związku z obywatelem Niemiec. Osoby te jednak muszą legitymować się już nie 3, a 8. letnim okresem legalnego pobytu na terenie Niemiec. Istotne, aby potrafiły wykazać, że posiadają w Niemczech mieszkanie lub dom. Dla urzędu rozpatrującego wniosek ważny będzie również fakt samodzielnego utrzymywania się z pracy własnej lub małżonka i nie korzystanie ze środków pomocy socjalnej.

AS, KK, Katarzyna Gospodarowicz, radca prawny z Kancelarii Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy Sp. k.