"Dzisiaj po powrocie do pracy z macierzyńskiego zostało mi wręczone wypowiedzenie. W majestacie prawa pracodawca mógł mnie zwolnić (umowa na czas określony, bez podania powodu), ale wymogłam podpisanie urlopu rodzicielskiego z datą wsteczną i podpisałam od razu wypowiedzenie za porozumieniem stron z datą zakończenia urlopu rodzicielskiego. Mam oczywiście podpisane kopie dokumentów. Mój były szef zmusza mnie jednak do tego, żebym podpisała mu umowę wewnętrzną, której założenia przewidują zwrot należnego za kolejne miesiące ekwiwalentu za urlop, który musi mi wypłacić. Co mam w takiej sytuacji zrobić" - pyta internautka.
Odpowiada Marcin Karczewski, aplikant radcowski
Zgodnie z przepisami prawa pracy w przypadku niewykorzystania przez pracownika przysługującego mu urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy przysługuje mu ekwiwalent pieniężny (art. 171 §1 kodeksu pracy). Prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest wyjątkiem od przysługującego pracownikowi prawa do wykorzystania urlopu w naturze i jego wypłata jest dopuszczalna wyłącznie w sytuacjach wynikających z przepisów prawa pracy. Podkreślić należy, że prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego jest jednym z jego podstawowych uprawnień. Zasady obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r., Nr 2, poz. 14 ze zm.).
Z przedstawionego opisu sytuacji wynika, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie porozumienia stron. Kluczowe dla rozwiązania stosunku pracy w tym trybie jest złożenie zgodnych oświadczeń woli przez pracownika oraz pracodawcę, z kolei konsekwencją podpisania takiego porozumienia jest obowiązek prawidłowego i zgodnego z obowiązującymi przepisami prawa zakończenia stosunku pracy przez obie strony umowy. Niezależnie od przyczyn zaistniałej sytuacji, oczekiwanie przez Pani pracodawcę niejako zrzeczenia się przysługującego Pani uprawnienia poprzez przeniesienie go na inną osobę lub podmiot należy uznać za nieuzasadnione oraz bezprawne.
Zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia oraz przeniesienia tego prawa na inną osobę został wyrażony wprost w art. 84 kodeksu pracy. Pod pojęciem prawa do wynagrodzenia należy rozumieć także ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Jak podkreśla Sąd Najwyższy zakaz ten ma charakter bezwzględny i obejmuje zrzeczenie się prawa do wynagrodzenia za pracę w drodze wszelkich oświadczeń woli pracownika, w tym również w drodze ugody sądowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., II PK 161/05). Nieważne jest również zobowiązanie się pracownika, że w przyszłości nie będzie dochodził od pracodawcy tego wynagrodzenia za pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., I PK 89/09). W przypadku zrzeczenia się przez pracownika prawa do wynagrodzenia lub przeniesienia tego prawa na inną osobę, należy w oparciu o art. 300 kodeksu pracy w zw. z art. 58 kodeksu cywilnego uznać taką czynność prawną za nieważną tj. nie wywołującą żadnych skutków cywilnoprawnych.
(AS)