Jakie prawa do zwolnienia lekarskiego ma osoba pracująca na umowie zlecenia lub umowie o dzieło?* Odpowiada Marcin Kamiński, Kancelaria Prawna ARKANA* Umowa zlecenie
Osoba, której jedynym źródłem utrzymania jest umowa zlecenie (nie zawarła innej umowy zlecenia i nie podejmuje innego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, a także nie prowadzi działalności gospodarczej)
podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i zdrowotnemu. To ostatnie zapewnia leczenie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Ubezpieczeniu chorobowemu zaś, na podstawie którego wypłaca się zasiłek chorobowy zleceniobiorca, podlega dobrowolnie. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystępuje się na swój wniosek, a składka z tego tytułu potrącana jest z zarobków zleceniobiorcy. Oświadczenie takie na piśmie należy przedstawić zleceniodawcy, który na jego podstawie rejestruje przyjmującego zlecenie w ZUS, tak, by widniał jako ubezpieczony również chorobowo. Zleceniodawca będzie potrącał z wynagrodzenia, tak jak dotychczas inne składki, natomiast chorobowa obciąży tylko zleceniobiorcę, a wynosi ona 2,45% podstawy. Warto zaznaczyć, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie jest możliwe w
przypadku studentów i uczniów w wieku do 26 lat.
Zleceniobiorca zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2005 r. Nr 31 poz. 267) nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie tzw. okresu wyczekiwania, który w przypadku osób ubezpieczonych dobrowolnie wynosi 90 dni nieprzerwanego okresu ubezpieczenia, czyli opłacania składki chorobowej. Do okresów ubezpieczenia chorobowego zalicza się okresy poprzedniego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Wyjątkowo, prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia, przysługuje:
- absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90-ciu dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
- w sytuacji, gdy niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
- ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy, co najmniej 10-cio letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90-ciu dni od ukończenia kadencji.
Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje zleceniobiorcy, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, a także gdy stał się niezdolny do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego albo nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby, nie wyłączając dni wolnych od pracy, jednak nie dłużej niż przez 182 dni, natomiast jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest gruźlica lub występuje w trakcie ciąży przez 270 dni.
Zasiłek chorobowy przysługuje zleceniobiorcy w wysokości 80% podstawy wymiaru, a za okres pobytu w szpitalu w wysokości 70 proc. podstawy. Zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru przysługuję tylko, gdy niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów, a także w przypadku wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Umowa o dzieło
Osoby przyjmujące zamówienie w umowach o dzieło nie podlegają ubezpieczeniom społecznym, w związku z powyższym nie mogą również przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Powoduje to, że w przypadku choroby nie otrzymają one nie tylko zasiłku chorobowego ale również będą zmuszone ponieść koszty leczenia z własnych środków. Wyjątkiem jest jednak umowa o dzieło zawarta lub wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, to znaczy kiedy zamawiający dzieło jest jednocześnie pracodawcą na podstawie umowy o pracę. W tym przypadku podobnie jak to ma miejsce przy umowie zlecenia przyjmujący zamówienie będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym, a także ma możliwość dobrowolnego opłacania składki tytułem ubezpieczenia chorobowego.