(C) Les Cunliffe - Fotolia.com /
Pytanie: "Czy pracodawca może sam wysłać pracownika na urlop wypoczynkowy ze względu na mniejszą ilość pracy w okresie zimowym? W grafik wpisane są urlopy wypoczynkowe na jeden lub kilka dni bez zgody pracownika. Czy mam prawo odmówić pójścia na taki urlop, ponieważ będę go potrzebował w innym terminie? Co mam zrobić, aby zachować urlop dla własnych potrzeb, a nie dla potrzeb pracodawcy? "
Odpowiada Marcin Kamiński, Kancelaria Prawna ARKANA
Wszystkim pracownikom przysługuje określony przepisami prawa wymiar urlopu wypoczynkowego. Wykorzystanie urlopu wypoczynkowego jest uprawnieniem pracownika, a pracodawca, poza określonym w kodeksie pracy przypadkiem nie może zmusić go do wykorzystania urlopu w terminie wskazanym jedynie przez niego. Tym wyjątkiem jest sytuacja wskazana w art. 167(1) Kodeksu pracy tj. obowiązek wykorzystania przez pracownika przysługującego mu urlopu w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu.
Urlopy wypoczynkowe zgodnie z treścią art. 163 Kodeksu pracy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów ustalanym przez pracodawcę z uwzględnieniem wniosków pracowników oraz potrzeb związanych z zapewnieniem normalnego toku pracy. Jednak pracodawca, u którego organizacja związkowa wyraziła zgodę na rezygnację z planu urlopów lub gdy organizacja taka w zakładzie pracy nie działa termin urlopu uzgadniany jest bezpośrednio z pracownikiem z uwzględnieniem jego wniosków oraz koniecznością zapewnienia normalnego toku pracy. Pracodawca powinien umożliwić pracownikom składanie wniosków urlopowych, wyznaczając im odpowiedni do tego termin. Należy jednak zaznaczyć, iż nie jest związany wnioskami pracowników, gdy kolidują one z zapewnieniem normalnego toku pracy. Takim przypadkiem może być chęć skorzystania z urlopu wypoczynkowego przez kilku pracowników w jednym terminie. Wnioski powinny jednak być brane pod uwagę i w miarę możliwości uwzględniane w planie urlopów, a gdy plan nie jest ustalany, w porozumieniu z
pracownikiem.
Jednocześnie należy uznać za niedopuszczalne zmuszanie pracowników do korzystania z urlopów wypoczynkowych w terminach ustalonych na podstawie samodzielnej decyzji pracodawcy wbrew ich woli. Powyższe potwierdza stanowisko Departamentu Prawnego Generalnego Inspektora Pracy (GNP-110-4560-46/07/PE), w którym wskazuje, iż _ "urlop wypoczynkowy bieżący, jak i zaległy jest uprawnieniem pracowniczym realizowanym na podstawie planu urlopowego bądź w niektórych wypadkach po porozumieniu z pracownikiem. Na pracodawcy spoczywa obowiązek udzielenia urlopu wypoczynkowego zgodnie z planem urlopów lub po uzgodnieniu z pracownikiem. Samorzutne udzielenie przez pracodawcę urlopu, wbrew woli pracownika, poza przypadkiem określonym w art. 167(1) k.p. (w okresie wypowiedzenia), nawet jeżeli jest to urlop zaległy, wkracza w sferę uprawnień pracowniczych i jako takie jest prawnie niedopuszczalne" _.
Podsumowując, w przedstawionej w pytaniu sytuacji pracodawca nie może zmusić Pana do skorzystania z urlopu, a co za tym idzie ma Pan prawo odmówić pójścia na urlop w terminie odgórnie narzuconym przez niego. Natomiast, aby otrzymać urlop w dogodnym czasie należy złożyć pracodawcy stosowny wniosek, który powinien być uwzględniony chyba, że wybrany przez Pana termin będzie uniemożliwiał zapewnienia w zakładzie pracy normalnego toku pracy. W przypadku gdyby pracodawca w dalszym ciągu narzucał pracownikom dni urlopu wypoczynkowego sprawę należy zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy, która powinna przeprowadzić kontrolę w miejscu pracy.