Urlop okolicznościowy. Zobacz, kiedy przysługuje

Pracownik, który ze względu na ważne wydarzenia w życiu nie ma możliwości stawienia się w pracy, może wnioskować o płatny dzień wolny na tę okoliczność, niewliczający się do puli urlopu wypoczynkowego. Zobacz, kiedy przysługuje zwolnienie, jak się o nie ubiegać oraz czy pracodawca ma prawo go odmówić.

Zasad przyznawania urlopu okolicznościowego nie należy szukać w Kodeksie Pracy, ale w rozporządzeniu ówczesnego Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Zgodnie z paragrafem 15. tego dokumentu pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika:

• na 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
• na 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

- _ Urlop okolicznościowy nie musi być wzięty dokładnie w dniu wystąpienia zdarzenia, na które zwolnienie takie przysługuje _– tłumaczy mecenas dr Marcin Wojewódka, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy. Aby uzyskać taki urlop pracownik musi wystąpić z wnioskiem do pracodawcy, który co do zasady nie ma prawa odmówić zatrudnionemu tego świadczenia. - _ Odmowa udzielenia zwolnienia będzie mogła nastąpić tylko jeśli jest to ewidentne nadużycie ze strony pracownika, na przykład wniosek jest złożony w kilka tygodni po pogrzebie _– wyjaśnia mecenas Wojewódka. - _ Brak bowiem podstawy do udzielenia takiego płatnego zwolnienia z pracy. _ Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby pracodawca przyznał go w większym wymiarze, jeśli uzna to za stosowne oraz rozszerzyć zakres okoliczności, w których taki urlop przysługuje.

Szczególny przypadek stanowi sytuacja, gdy do zdarzenia skutkującego prawem do urlopu okolicznościowego dojdzie w trakcie pobytu pracownika na zaplanowanym wcześniej urlopie wypoczynkowym. Zatem gdy śmierć członka rodziny nastąpi podczas urlopu wypoczynkowego, zatrudniony nie może z tego tytułu wnioskować o jego przedłużenie ani ekwiwalent finansowy.

Pracownik wnioskujący o urlop związany ze szczególnym wydarzeniem powinien udokumentować swój wniosek odpowiednim dokumentem, na przykład aktem urodzenia, ślubu lub zgonu. Co jednak w przypadku, gdy pracownik odbierze wolne na dzień przed ślubem, do którego z różnych względów nie dojdzie? - _ W takim przypadku pracownik nie posiada uprawnienia do zwolnienia za wynagrodzeniem z pracy _ - ocenia mecenas Marcin Wojewódka. - _ Pracownik powinien na taki dzień wziąć urlop wypoczynkowy. W innym wypadku będzie to nieobecności usprawiedliwiona w pracy, ale niepłatna. _

Pracownicy często nie zdają sobie również sprawy, że dzień urlopu okolicznościowego przysługuje również w przypadku śmierci teścia lub teściowej – nawet, gdy zatrudniony jest rozwiedziony. –_ Zgodnie z artykułem 618 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka, które trwa nawet mimo ustania małżeństwa. _ – tłumaczy radca prawny z kancelarii Wojewódka i Wspólnicy. - _ W konsekwencji pracownik taki ma prawo do 1 dnia wolnego w związku z pogrzebem teściów, niezależnie od tego czy doszło do rozwodu pomiędzy małżonkami czy też nie. _ _ Oczywiście to może wydawać się kontrowersyjne ale polskie prawo nie przewiduje instytucji byłego teścia lub byłej teściowej. _

Do urlopów okolicznościowych często zalicza się tzw. _ opiekę _, czyli wolne otrzymywane na sprawowanie opieki nad dzieckiem. Jeśli nie przekroczyło ono 14. roku życia, to rodzic może w ciągu roku wziąć dwa dni wolne właśnie z tego tytułu niezależnie od liczby dzieci. Ta pula przypada na oboje rodziców, którzy deklarują to wcześniej w swoim zakładzie pracy. Jeśli więc jedno wykorzysta dwa dni na _ opiekę _, drugiemu nie przysługuje już urlop z tego tytułu. Konieczność opieki nie wymaga udokumentowania zaświadczeniami lekarskimi. Niewykorzystany urlop niestety nie przechodzi na kolejny rok.

Innymi wydarzeniami umożliwiającymi wzięcie jednodniowego urlopu są: obowiązek obywatelski (na przykład konieczność stawienia się do jednostki wojskowej) działalność naukowa lub poszukiwanie nowej pracy (w przypadku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę). Ten ostatni występuje w wymiarze dwóch (jeśli okres wypowiedzenia wynosi od 2 tygodni do 3 miesięcy) lub trzech dni (powyżej trzech miesięcy).