Sytuacji, w których pracodawca jest zobowiązany do udzielenia Ci zwolnienia od pracy - potocznie zwanego urlopem okolicznościowym - jest znacznie więcej.
Urlop na sąd i urząd
Takie zwolnienie przysługuje Ci ze względu na obowiązek osobistego stawienia się w określonych instytucjach w wyznaczonym terminie. Chodzi tu o organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, sądy, prokuraturę, policję lub instytucje prowadzące postępowanie w sprawach o wykroczenia.
Podobnie, gdy wezwie Cię Wojskowa Komisja Uzupełnień, np. w celu ponownego określenia zdolności do czynnej służby wojskowej.
Zwolnienie należy Ci się również z powodu wykonywania czynności biegłego (nie więcej jednak niż 6 dni w ciągu roku) oraz jeśli bierzesz udział w posiedzeniu komisji pojednawczej.
Na zwolnienie od pracy możesz liczyć również w sytuacji, gdy niezbędny jest Twój udział w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym Najwyższej Izby Kontroli.
W sytuacji kryzysowej
Pracodawca jest zobowiązany udzielić zwolnienia od pracy pracownikowi biorącemu udział w akcji ratowniczej - jako ratownik GOPR lub członek ochotniczej straży pożarnej.
W obu przypadkach przysługuje także zwolnienie na czas niezbędny do wypoczynku po przeprowadzonej akcji (czas ten ustala kierujący akcją).
Przysługuje Ci także urlop na przeprowadzenie obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych, a także jeżeli jesteś krwiodawcą i stacja krwiodawstwa ustali termin oddania krwi w godzinach pracy.
Odpoczynek należy Ci się też, jeżeli odbyłe(a)ś podróż służbową, która zakończyła się w nocy i do rozpoczęcia pracy pozostało mniej niż 8 godzin.
Ważne powody rodzinne
Zarówno ślub, pogrzeb, jak i narodziny dziecka w rodzinie uprawniają Cię do jednego lub dwóch dni urlopu okolicznościowego - w zależności od tego, kogo dotyczy okoliczność.
Jeżeli to Ty się żenisz lub wychodzisz za mąż, Tobie urodziło się dziecko lub zmarł ktoś z Twojej najbliższej rodziny (mąż, żona, dziecko, któreś z rodziców, ojczym, macocha) - masz prawo do dwóch wolnych dni.
Jeden dzień przysługuje Ci wtedy, gdy ślub bierze Twoje dziecko oraz w razie zgonu i pogrzebu siostry, brata, któregoś z dziadków i teściów, osoby pozostającej pod Twoja bezpośrednią opieką lub na Twoim utrzymaniu.
Powodem zwolnienia może być także nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko (o ile nie ukończyło 8. roku życia).
Urlop dla wykładowcy
Możesz liczyć na wolny dzień (w wymiarze nie większym niż 6 godzin w tygodniu lub 24 godzin w miesiącu) jeśli przeprowadzasz zajęcia dydaktyczne na uczelni, w placówce naukowej, w jednostce badawczo-rozwojowej lub szkole zawodowej.
Tylko usprawiedliwiona nieobecność
Każda nieobecność w pracy musi być udokumentowana. Jeżeli jej powodem było wezwanie przez instytucję, musisz przedstawić imienne wezwanie do osobistego stawienia się oraz dodatkowo adnotację z potwierdzeniem, że faktycznie się stawiłe(a)ś.
W przypadku badań - wszelkie zaświadczenia lekarskie czy decyzje inspektora sanitarnego. Twoje oświadczenie wystarczy w przypadku zamknięcia szkoły lub odbycia służbowej podróży.
Wynagrodzenie
Dni wolne uzyskane w ww. okolicznościach nie oznaczają pozbawienia Cię z ich tytułu należnego Ci w danym miesiącu wynagrodzenia. O ile przepisy w Twojej firmie nie przewidują zachowania prawa do pełnego wynagrodzenia, jego wysokość jest ustalona odrębnymi przepisami.
Rozporządzenie ministra określa należne wynagrodzenie, gdy nieobecność dotyczy obowiązkowych badań lekarskich, uczestnictwa w akcji GOPR, krwiodawstwa oraz narodzin dziecka, ślubu i pogrzebu.
W przypadku, gdy zwolnienie było spowodowane koniecznością stawienia się przed określonym organem lub wynikało z uczestnictwa w akcji ratunkowej jako członek ochotniczej straży pożarnej - pracodawca powinien wystawić zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia i domagać się rekompensaty pieniężnej z tego tytułu.
Jej wysokość też jest ustalana odrębnymi przepisami.
Iza Zbonikowska