Systemy czasu pracy
Prawo zezwala na korzystanie z następujących systemów czasu pracy:
- podstawowego,
- równoważnego,
- zadaniowego,
- przerywanego,
- skróconego,
- weekendowego,
- systemu pracy w ruchu ciągłym.
Równoważny system pracy
Na potrzeby tego tekstu zajmiemy się wyłącznie równoważnym systemem pracy. Taki model pozwala wydłużyć pracę w określonym dniu i skrócić go w innym albo udzielić dni wolnych. Trzeba jednak tak planować pracę, żeby nie przekroczyć dopuszczalnego wymiaru. Dobowy wymiar nie powinien być wyższy niż 12 godzin. Wyjątek stanowi praca przy dozorze urządzeń. Wtedy praca taka może wynosić maksymalnie 16 godzin w okresie rozliczeniowym.
Przedłużony wymiar dobowy można również stosować:
- przy pracach związanych z pilnowaniem mienia,
- przy pracy związanej z ochroną ludzi,
- dla pracowników zakładowych straży pożarnych i służb ratowniczych.
W takiej sytuacji wymiar dobowy może być przedłużony do 24 godzin. Po każdym takim dniu pracy pracownik ma wolne, które trwa przynajmniej tyle ile przepracowane godziny. Jeśli czas pracy nie był wydłużony, to odpoczynek musi wynosić przynajmniej 11 godzin.
Jeśli stosuje się równoważny system czasu pracy, trzeba zachować tygodniową normę wynoszącą 40 godzin. Jest ona jednak przeciętna. Jeśli w jednym tygodniu pracownik przepracuje 60 godzin, to w drugim tygodniu musi to być znacznie mniej. Trzeba zdawać sobie sprawę, że musi być zachowane prawo do odpoczynku. Pracownik musi nieprzerwanie odpoczywać przez przynajmniej 35 godzin.
Równoważny system czasu pracy może być stosowany razem z pracą na zmiany i pracą w niedziele i święta. Wadą takiego systemu czasu pracy jest to, że w każdym miesiącu trzeba go ustalać na nowo.
Kiedy można zastosować równoważny system czasu pracy?
Kodeks pracy zezwala na skorzystanie z równoważnego systemu czasu pracy, jeśli uzasadnia to rodzaj pracy albo organizacja tej pracy. Najczęściej dotyczy to pracy w gastronomii, czy hotelarstwie, a także w rolnictwie, ochronie czy na stacjach benzynowych. Dzięki temu można wydłużyć dobowy wymiar czasu pracy do 12 godzin.
Jak wprowadzić równoważny system czasu pracy?
Jeśli w firmie zmienia się system czasu pracy i wprowadza kilka systemów, to przepisy wewnątrzzakładowe muszą informować o tym. Zawsze trzeba wskazać, ile osób będzie objętych równoważnym systemem czasu pracy, a także podać informację o tym, ile godzin będzie się pracować w konkretnych dniach.
Równoważny system czasu pracy – harmonogram dla pracowników
Pracodawcy, którzy zdecydują się na równoważny czas pracy, nie muszą tworzyć harmonogramów. Wystarczy, że wpiszą godziny pracy w regulaminie lub obwieszczeniu. W każdej innej sytuacji pracodawca musi przygotować harmonogram dla każdego pracownika.
Jeśli pracownik pracuje w niedzielę, to należy mu się dzień wolny w okresie kolejnych 6 dni kalendarzowych. Praca w święto pozwala odebrać dzień wolny w ciągu okresu rozliczeniowego.