Do przychodów zalicza się też inne świadczenia na rzecz firmy - w naturze, nieodpłatne, subwencje i dotacje, odsetki od środków na rachunkach bankowych związanych z działalnością, otrzymane kary umowne, przychody ze sprzedaży najmu lub dzierżawy składników majątku firmy, odszkodowania za straty powstałe w tym majątku.
Kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Są to np. koszty zakupu towarów, eksploatacji samochodów wykorzystywanych w tej działalności, czynsz za lokal, w którym wykonywana jest działalność (nawet wtedy, gdy lokalem jest własne mieszkanie - z tym, że trzeba wówczas zmienić jego przeznaczenie - na lokal użytkowy), wynagrodzenia pracowników, niektóre podatki (np. od nieruchomości, od środków transportowych, akcyza), rachunki telefoniczne, za prąd, wydatki na reklamę, zakup wyposażenia, amortyzacja środków trwałych.
Jeżeli przychody są większe niż koszty, powstaje dochód do opodatkowania. W odwrotnej sytuacji - gdy koszty przewyższają przychody - powstaje strata. Podatku się wówczas nie płaci, a stratę można odliczyć w ciągu następnych pięciu lat od uzyskanego w tych latach dochodu z działalności gospodarczej. W zależności od wielkości osiągniętego dochodu, stawka podatku wynosi 19, 30 lub 40 proc.
W trakcie roku trzeba samodzielnie obliczać miesięczną zaliczkę na podatek i wpłacać ją do urzędu skarbowego (do 20. każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za grudzień - do 20 grudnia, w wysokości zaliczki za listopad). Trzeba też składać deklarację za zaliczkę miesięczną na formularzu PIT-5.
Obowiązek wpłacenia zaliczki powstaje dopiero od miesiąca, w którym dochód pomniejszony m.in. o składki ZUS i ubezpieczenie zdrowotne przekroczy kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku (w 2005 r. jest to 2790 zł). Dopóki dochód nie przekroczy tej kwoty, nie trzeba też składać PIT-5. Po zakończeniu roku, w terminie do 30 kwietnia należy złożyć zeznanie roczne PIT-36.
Zatem którą formę opodatkowania wybrać? Jeżeli chcemy, by nasz podatek był najmniejszy, a jednocześnie spodziewamy się, że koszty działalności będą duże, najlepiej wybrać zasady ogólne (III). Jeżeli zależy nam na prostym rozliczeniu, a koszty mamy niewielkie, warto wybrać kartę podatkową (I) lub ryczałt (II). Nie zawsze będziemy jednak mogli to uczynić, a także dotkliwy może być brak możliwości rozliczenia się wspólnie z małżonkiem.
W urzędzie skarbowym musimy zdecydować się, czy będziemy płatnikami VAT (podatek od osiągniętego obrotu ze sprzedaży towarów i usług). Jeżeli zdecydujemy się na VAT, to musimy wypełnić druk VAT-R (i zapłacić ponad 150 zł!) przed dokonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. Niektóre rodzaje działalności zostały zwolnione z VAT (np. usługi taksówkowe, ochrona zdrowia, lombardy).
Niektórzy przedsiębiorcy w ogóle nie mogą korzystać ze zwolnienia VAT (np. sprzedaż alkoholi, wyrobów tytoniowych, paliwa, samochodów osobowych, usługi doradcze i rzeczoznawstwo).
Przed wybraniem zwolnienia z VAT należy zastanowić się, czy jest ono korzystne. Nie można wówczas odzyskać VAT naliczanego przy zakupach towarów i usług służących działalności. Nie stanowi to problemu, gdy zaopatrujemy się wyłącznie u innych podatników zwolnionych z VAT. W przeciwnym razie VAT naliczony powiększa nasze koszty i tym samym, sprzedając towar bez VAT, nie jesteśmy bardziej konkurencyjni niż płatnik VAT.
Zwolnienie z VAT może być korzystne dla niewielkich firm, sprzedających towary i usługi bezpośrednio finalnym konsumentom (osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej) bądź innym podatnikom zwolnionym z VAT. Często płacąc VAT bądź też korzystając ze zwolnienia, trzeba prowadzić ewidencję za pomocą kas fiskalnych (choć nie we wszystkich przypadkach jest ona wymagana).