Przyszła mama ma prawo do co najmniej dwóch tygodni urlopu w okresie poprzedzającym planowany poród, aczkolwiek pracodawca może go przyznać również wcześniej. Po porodzie ma do wykorzystania odpowiednio mniej urlopu.
Kiedy można zwolnić kobietę przebywającą na urlopie macierzyńskim?
Taka możliwość istnieje wtedy, gdy okoliczności uzasadniające zwolnienie pojawią się z winy pracownicy. Jeżeli w firmie działa organizacja związkowa, musi ona dodatkowo wyrazić zgodę na jej zwolnienie.
Rozwiązanie umowy przez pracodawcę w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić w sytuacji, gdy pracodawca ogłasza upadłość lub likwidację.
Powyższe zasady stosuje się również względem pracownika-ojca, który przebywa na urlopie macierzyńskim.
Macierzyński dla taty
Po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przez mamę, można resztę urlopu przekazać ojcu dziecka. O rezygnacji z reszty urlopu należy poinformować pracodawcę na piśmie najpóźniej 7 dni przed powrotem do pracy.
Ojciec dziecka musi jednocześnie wystąpić z wnioskiem o urlop macierzyński u swojego pracodawcy.
Jego urlop powinien rozpoczynać się bezpośrednio po terminie rezygnacji z urlopu macierzyńskiego przez matkę.
Pracownica rezygnująca z reszty urlopu musi przedstawić swojemu pracodawcy również zaświadczenie z zakładu pracy ojca dziecka o rozpoczęciu przez niego urlopu macierzyńskiego.
Wynagrodzenie za czas urlopu macierzyńskiego
W czasie trwania urlopu macierzyńskiego nie otrzymujesz wynagrodzenia od Twojego pracodawcy. Należy Ci się zasiłek macierzyński w wysokości 100% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.
Podstawa wymiaru wynagrodzenia będzie wyliczana w sytuacji, gdy Twoje wynagrodzenie nie jest stałe lub składa się z kilku składników.
Bierze się pod uwagę wysokość zarobków, od których opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe (po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne)
z sześciu miesięcy poprzedzających przejście na urlop macierzyński.
Jeżeli wysokość Twoich dochodów znacznie się waha w poszczególnych miesiącach, pod uwagę bierze się zarobki z ostatniego roku. Uwzględnia się także składniki wynagrodzenia przysługujące za okres dłuższy niż jeden miesiąc.
Jakie dokumenty są niezbędne do uzyskania zasiłku macierzyńskiego?
Wystarczy przedstawić zaświadczenie o spodziewanej dacie porodu lub akt urodzenia dziecka.
Urlop wychowawczy
Rodzice, którzy nie chcą posyłać dziecka do żłobka, przedszkola, czy płacić za opiekunkę, mogą zdecydować o wykorzystaniu urlopu wychowawczego.
Prawo do urlopu wychowawczego ma każdy pracownik (zarówno matka, jak i ojciec dziecka), który pozostawał w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy - pod uwagę bierze się także okresy poprzedniego zatrudnienia.
Nie znaczy to jednak, że oboje rodzice mogą jednocześnie wziąć urlop wychowawczy. Kodeks Pracy mówi, że okres jednoczesnego pozostawanie obojga rodziców na urlopie nie może przekraczać trzech miesięcy.
O urlop taki należy się zwrócić do pracodawcy na piśmie, a pracodawca ma obowiązek go przyznać, jeśli wniosek został złożony co najmniej dwa tygodnie przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu.
Maksymalny wymiar urlopu wychowawczego to trzy lata. Można go wykorzystać do ukończenia przez dziecko 4 roku życia, maksymalnie w czterech częściach. Przysługujący urlop można również podzielić między oboje rodziców - np. przez rok wychowuje dziecko matka, a przez kolejny rok ojciec.
Nie jest to jednak powszechna praktyka. Osobie przebywającej na urlopie wychowawczym nie przysługuje żadne wynagrodzenie. Mogą sobie na niego pozwolić te rodziny, którym na utrzymanie starczy dochód tylko jednej osoby.
Jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 504 zł netto, rodzina może się jedynie ubiegać o przyznanie świadczeń rodzinnych. Jeśli więc dochód obojga rodziców jest niewielki, przejście na urlop wychowawczy jednego z rodziców może się okazać niemożliwy ze względów finansowych.
Kompromisowym rozwiązaniem może być złożenie pracodawcy wniosku o zmniejszenie wymiaru czasu pracy w okresie, w którym pracownik mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Pracodawca musi uwzględnić taki wniosek, jednak nie może zmniejszyć pełnego wymiaru czasu pracy o więcej, niż połowa.
Przerwać urlop wychowawczy można w każdym momencie za zgodą pracodawcy. Jeżeli jednak powrót do pracy z dnia na dzień byłby dla pracodawcy kłopotliwy, ma on obowiązek przyjąć Cię najpóźniej po 30 dniach od zgłoszenia chęci przerwania urlopu wychowawczego.
Praca na wychowawczym
Urlop wychowawczy ma umożliwić pracownikowi sprawowanie osobistej opieki nad małym dzieckiem. Nie oznacza to jednak, że w jego trakcie nie można pracować.
Osoba na urlopie wychowawczym może podjąć pracę u swojego dotychczasowego lub innego pracodawcy lub rozpocząć inną działalność. Może także podjąć naukę lub szkolenie. Jest tylko jeden warunek: podjęta działalność nie może uniemożliwiać sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Jeżeli praca lub nauka mogłaby wpłynąć na możliwość dalszej opieki, należy poinformować dotychczasowego pracodawcę o zamiarze podjęcia takiej działalności.
Powrót do pracy po urlopie wychowawczym
W chwili wygaśnięcia urlopu wychowawczego, pracodawca ma obowiązek przywrócić pracownika na dotychczasowe stanowisko, a jeśli to nie jest możliwe, na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed urlopem lub odpowiadające jego kwalifikacjom.
Wynagrodzenie za pracę wykonywana po powrocie z urlopu nie może być niższe od tego, które pracownik uzyskiwał przed rozpoczęciem urlopu. Okres pozostawania na urlopie wychowawczym jest zaliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Iza Zbonikowska