Sędzia to jeden z zawodów zaufania publicznego i cieszący się uznaniem społecznym. Droga do pozostania sędzią jest jednak długa i wiąże się m.in. z koniecznością ukończenia studiów prawniczych.
Sędzia – opis zawodu
Codzienna praca sędziego polega na wydawaniu wyroków w sprawach, które należą do właściwości sądów. By móc wydać sprawiedliwy wyrok, sędzia musi odpowiednio wcześniej zapoznać się z faktami, okolicznościami czy zeznaniami świadków. W tym celu przeprowadza się postępowanie dowodowe na sali rozpraw. Gdy zostaje ono pominięte, sędzia wydaje tzw. wyrok zaoczny.
Sędziowie pracują nie tylko w sądach – mogą pełnić obowiązki również np. w Trybunale Stanu. Warto przy tym pamiętać, że sędzia może orzekać w różnych sądach, np. rejonowym czy okręgowym. Od miejsca pracy zależy nie tylko jego zakres obowiązków, lecz także wysokość wynagrodzenia.
Jak zostać sędzią? - wymagania
Podstawą jest ukończenie studiów prawniczych. To właśnie one otwierają drogę do kariery sędziowskiej. By jednak móc orzekać w sprawach, kandydaci na sędziów muszą również odbyć aplikację sędziowską (przed reformą była aplikacja ogólna).
By dostać się na aplikację sędziowską, kandydaci muszą:
- posiadać obywatelstwo polskie,
- korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
- posiadać nieposzlakowaną opinię,
- nie być skazanymi prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo.
Ważne jest też, by zdrowie kandydata pozwalało mu wykonywać obowiązki aplikanta sędziowskiego. Niezbędne jest też wniesienie stosownej opłaty – jej wysokość określa Minister Sprawiedliwości.
Aplikację sędziowską rozpoczynają wyłącznie kandydaci, którzy zdali egzamin składający się z dwóch części: testu (sprawdza wiedzę z poszczególnych dziedzin prawa) i pracy pisemnej (sprawdza umiejętność stosowania argumentacji prawniczej).
Aplikacja sędziowska trwa 48 miesięcy. Osoby, które zostały na nią przyjęte, odbywają w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury zajęcia teoretyczne i praktyki (30 miesięcy), a następie rozpoczynają pracę na stanowisku referendarza sądowego (18 miesięcy).
W trakcie trwania aplikacji sędziowskiej, a dokładniej po zakończeniu części teoretycznej i praktyk, aplikanci przystępują do egzaminu. Ten składa się z dwóch części: pisemnej i ustnej. Uzyskanie pozytywnej oceny na egzaminie oznacza, że kandydat będzie mógł wkrótce zasiąść na sali sądowej i wydawać wyroki.
Kto nadaje się na sędziego?
Obowiązkiem sądów jest wydawanie wyroków w oparciu o aktualne przepisy prawa. Oznacza to, że sędzia powinien być bezstronny. W pracy sprawdzą się zatem osoby, które potrafią oddzielić emocje od faktów i tylko na podstawie faktów wydawać wyroki.
Choć sędzia nie musi orzekać w wydziale karnym, to z pewnością powinien być silny psychicznie. W ostatnich latach dużo mówi się o przygotowaniu sędziów do wykonywania pracy – większość z nich styka się z salą sądową już na studiach, ale nie oznacza to, że rzeczywiście są oni przygotowani do zapoznawania się często z drastycznym materiałem dowodowym.
Sędzia – ile można zarobić?
Wynagrodzenie sędziów jest ustalane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drodze rozporządzenia. Nie oznacza to jednak, że każdy sędzia zarabia tyle samo – zarobki są uzależnione zarówno od stażu pracy, jak i pełnionej funkcji. I tak, najniższe wynagrodzenie otrzymują sędziowie zatrudnieni w sądach rejonowych. Wyższe jest przyznawane tym, którzy orzekają w sądach okręgowych. Najlepiej zarabiają zaś sędziowie sądów apelacyjnych.
Poza podstawowym wynagrodzeniem, sędziowie mogą liczyć również na dodatki. Najpopularniejszymi są: dodatek funkcyjny i za długoletnią pracę (naliczany co 6 lat). I tak, sędzia sądu rejonowego, który dopiero rozpoczął pracę, może liczyć na wynagrodzenie w wysokości ok. 6500 tys. zł. Sędzia sądu apelacyjnego nie zarobi mniej niż 8 tys. zł i to w momencie rozpoczęcia pracy.
Jeszcze inne wynagrodzenia dotyczą sędziów Sądu Najwyższego. Na konto sędziego, który dopiero zaczął orzekać w tym sądzie, nie wpłynie mniej niż 9 tys. zł. Sędziowie mogą również liczyć na dodatki funkcyjne – taki przysługuje m.in. rzecznikowi prasowemu.
Jak wygląda sytuacja na rynku pracy?
Zapotrzebowanie na sędziów określa Minister Sprawiedliwości, wydając stosowne rozporządzenie. W praktyce zatem każdego roku limit przyjęć na aplikację sędziowską może być inny. Osoby zainteresowane ukończeniem właśnie tej aplikacji, powinny wziąć to pod uwagę. Pamiętać trzeba również o konkurencji – na aplikację sędziowską jest wielu chętnych, głównie z uwagi na fakt stabilnego zatrudnienia.
Sędzia – plusy i minusy
- stabilne zatrudnienie,
- ciekawa praca,
- bardzo dobre zarobki i jasna ścieżka kariery,
- duża odpowiedzialność,
- konieczność bycia bezstronnym,
- konieczność ciągłego dokształcania się i śledzenia zmian w prawie.
