Do skutecznego nałożenia kary porządkowej na pracownika, zgodnie z art. 110 kodeksu pracy, niezbędne jest jego pisemne zawiadomienie, sam odpis zawiadomienia o nałożeniu kary powinien zostać umieszczony w aktach osobowych pracownika. W piśmie tym należy poinformować pracownika o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie do jego wniesienia. Zawiadomienie to nie może nastąpić w formie ustnej. Nieprawidłowe pouczenie o prawie i terminie zgłoszenia sprzeciwu powoduje, iż sprzeciw taki może być wniesiony przez pracownika w każdym czasie. Brak poinformowania pracownika o prawie wniesienia sprzeciwu należy uznać za równoznaczne z brakiem pisemnego zawiadomienia o ukaraniu.
Zgodnie z art. 112 § 1 k.p., pracownik może w ciągu siedmiu dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść do pracodawcy sprzeciw. Podstawą wniesienia sprzeciwu będą najczęściej: kwestionowanie przez pracownika istnienia podstaw do nałożenia kary porządkowej lub rodzaju nałożonej przez pracodawcę kary, naruszenie obowiązku wysłuchania pracownika lub niezachowanie przez pracodawcę terminów wskazanych w art. 109 k.p., w których możliwe jest nałożenie kary. Ustawodawca nie określił formy w jakiej ma być wniesiony sprzeciw, wydaje się więc, że nie jest wykluczone złożenie go również ustnie. Należy jednak podkreślić, że zachowanie formy pisemnej będzie korzystniejsze ze względu na ewentualną późniejszą potrzebę udowodnienia dokonania tej czynności.
Pracodawca ma obowiązek rozpatrzyć sprzeciw w ciągu czternastu dni od dnia jego wniesienia. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska (o charakterze opiniodawczym, niewiążącym pracodawcy) reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Pracodawca po otrzymaniu sprzeciwu musi zwrócić się do tej organizacji z zapytaniem, czy pracownik, korzysta z ochrony tej organizacji. Nieudzielenie odpowiedzi w ciągu pięciu dni od otrzymania zapytania zwalnia pracodawcę z obowiązku współdziałania z tą organizacją, a co za tym idzie może rozpatrzyć sprzeciw bez uwzględnienia stanowiska związku. Należy zaznaczyć, że zakładowa organizacja związkowa może reprezentować interesy pracownika, na którego nałożono karę porządkową, nawet jeżeli nie jest jej członkiem jednak zwrócił się on do związku o reprezentowanie jego indywidualnych interesów wobec pracodawcy, a związek wyraził na to zgodę.
Zgodnie z art. 112 § 1 nieodrzucenie przez pracodawcę sprzeciwu w ciągu czternastu dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu pracownika. W przypadku kary pieniężnej w razie uwzględnienia sprzeciwu, pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary. Należy również zaznaczyć, iż odrzucenie sprzeciwu bez zasięgnięcia opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej będzie skuteczne jednak stanowić będzie ono naruszenie trybu postępowania w sprawie nakładania kar porządkowych, co umożliwi dochodzenie uchylenia nałożonej kary na drodze postępowania sądowego.
W razie odrzucenia sprzeciwu przez pracodawcę, pracownik może dochodzić uchylenia nałożonej kary porządkowej na drodze sądowej. Droga sądowa jest jednak niedopuszczalna, jeżeli prawidłowo o karze zawiadomiony pracownik nie skorzystał wcześniej z możliwości złożenia sprzeciwu. Termin do wystąpienia do sądu pracy wynosi zgodnie z art. 112 § 2 k.p. czternaście dni od dnia zawiadomienia pracownika o odrzuceniu sprzeciwu. Powództwo pracownika przeciwko pracodawcy o uchylenie kary porządkowej rozpatruje w pierwszej instancji sąd rejonowy - sąd pracy zgodnie z art. 262 k.p.
Odpowiada Marcin Kamiński,
Kancelaria Prawna ARKANA
(AS)