UE powinna zmienić zasady swobodnego przepływu osób, aby zapobiec masowej imigracji zarobkowej i nadużyciom - oświadczyła w Brukseli brytyjska minister spraw wewnętrznych Theresa May. Niemcy grożą zaś, że będą walczyć z "turystyką zasiłkową" na własną rękę. Swobodny przepływ osób i rzekome nadużycia tej obowiązującej w UE zasady były tematem czwartkowego spotkania ministrów spraw wewnętrznych państw unijnych. Niemcy, Wielka Brytania, Holandia i Austria twierdzą, że wielu imigrantów z biedniejszych krajów Unii pobiera pomoc socjalną w krajach przyjmujących, obciążając systemy opieki społecznej i nadużywając swobody przepływu osób w UE.
"Uważamy, że trzeba zmienić sposób, w jaki funkcjonują zasady swobodnego przepływu osób" - powiedziała dziennikarzom szefowa brytyjskiego MSW. Przypomniała, że z taką inicjatywą wystąpił już niedawno premier David Cameron.
Według May traktaty akcesyjne z krajami, które w przyszłości będą przyjmowane do UE, muszą zawierać zapisy, które umożliwią wolniejsze otwieranie rynków pracy, jeśli mogłoby to prowadzić do masowej migracji zarobkowej. "Można na przykład wymagać od nowego kraju członkowskiego osiągnięcia pewnego poziomu dochodu narodowego na jednego mieszkańca, zanim pozwolimy na pełną swobodę przepływu osób" - powiedziała May.
"Dlaczego by również nie pozwolić krajom Unii na wprowadzanie limitów, jeśli imigracja z krajów europejskich osiągnie pewien poziom?" - dodała brytyjska minister. Według niej przed pełnym otwarciem rynku pracy dla Rumunów i Bułgarów od 1 stycznia 2014 roku brytyjski rząd zamierza zmienić swoje prawo, by ograniczyć dostęp imigrantów do świadczeń socjalnych.
Komisja Europejska jednak zbadała problem rzekomej "turystyki zasiłkowej" w UE i oceniła, że nie jest to zjawisko powszechne. W czwartek unijna komisarz sprawiedliwości Viviane Reding przedstawiła ministrom raport w tej sprawie i przestrzegła przed próbami zmian zasad swobodnego przepływu osób.
"Swobodny przepływ osób jest podstawowym prawem wspólnego rynku i nie podlega dyskusji. Ale każdemu prawu towarzyszy obowiązek. W tym przypadku obowiązkiem jest zapobieganie nadużyciom. Każdy kraj członkowski powinien wprowadzić przepisy, które będą zapobiegać nadużywaniu prawa do swobodnego przepływu osób" - powiedziała Reding dziennikarzom.
Jej zdaniem przepisy dotyczące dostępu do świadczeń socjalnych, obowiązujące w niektórych krajach Unii, wręcz zachęcają do nadużyć i wykorzystywania systemów socjalnych. "Kraje członkowskie mają zatem do odrobienia pracę domową, polegającą na poprawieniu swoich przepisów" - dodała.
KE zapowiedziała też, że pod koniec roku wyda poradnik z jasnymi kryteriami, które pomogą ustalić, czy imigrant z innego kraju unijnego ma dostęp do świadczeń socjalnych.
Zdaniem niemieckiego ministra spraw wewnętrznych Hansa-Petera Friedricha propozycje KE nie są zadowalające i nie wystarczą, by rozwiązać problem "turystyki zasiłkowej". "Raport Komisji przynajmniej przyznaje, że wspólnie musimy bronić się przed nadużywaniem prawa do swobodnego przepływu osób, także poprzez zakazywanie ponownego przyjazdu osobie, która łamie zasady" - powiedział Friedrich. "Brakuje nadal jasności prawnej, której oczekiwaliśmy" - dodał.
"Jeśli będzie to potrzebne, to spróbujemy znaleźć rozwiązanie poza strukturami UE i razem z krajami, które mają ten sam problem, ustanowić rozwiązania prawne na płaszczyźnie krajowej - zapowiedział Friedrich. - Konferencje i wydawanie ulotek przez Komisję Europejską nie wystarczą".
W czwartek ministrowie większości krajów UE nie poparli jednak apeli o zmiany zasad swobodnego przepływu osób w UE. Jak poinformował wieczorem przewodniczący obradom Rady UE szef litewskiego MSW Dailis Alfonsas Barakauskas, uzgodniono, że państwa Unii będą pracować z Komisją nad sposobami zwalczania przypadków nadużyć prawa do swobodnego przemieszczania się w UE i wdrożą zalecenia raportu KE, dotyczące m.in. zapobiegania fikcyjnym małżeństwom, szkoleń urzędników, w tym szczególnie władz lokalnych, czy też przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu imigrantów.
Ministrowie zatwierdzili też w czwartek rozporządzenie zaostrzające unijną politykę wizową. Przewiduje ono możliwość tymczasowego przywrócenia obowiązku wizowego dla mieszkańców krajów trzecich, objętym reżimem bezwizowym, w przypadku znacznego wzrostu nielegalnej imigracji z tych państw albo dużej liczby nieuzasadnionych wniosków o azyl. Przywracać wizy będzie można jednak tylko w ostateczności i jeśli "nadzwyczajne okoliczności" uzasadniające podjęcie takiej decyzji trwają sześć miesięcy.
Takiego zaostrzenia przepisów o ruchu bezwizowym żądały m.in. Francja, Niemcy i Holandia ze względu na wzrost imigracji i liczby wniosków o azyl z krajów Bałkanów Zachodnich. Wielu imigrantów z tego regionu to Romowie.
Zmienione rozporządzenie przewiduje też możliwość wprowadzenia na zasadzie wzajemności wiz dla państw trzecich, jak USA czy Kanada, które mają ruch bezwizowy z UE, ale utrzymują bądź wprowadzają obowiązek wizowy dla obywateli jednego bądź kilku krajów Unii.
Z Brukseli Anna Widzyk (PAP)