Urlop na żądanie - kiedy i w jakich sytuacjach pracownik może go wziąć? Czy z takiego urlopu można zostać odwołanym? Czy pracodawca może odmówić udzielenia takiego dnia? Odpowiada Marcin Kamiński, Kancelaria Prawna ARKANA
Każdemu pracownikowi uprawnionemu do urlopu wypoczynkowego, na jego żądanie, pracodawca, na podstawie art. 167 [2] kodeksu pracy, jest zobowiązany udzielić urlopu na żądanie. Jest on częścią rocznego urlopu wypoczynkowego pracownika licząca 4 dni, która jest udzielana w innym trybie niż urlop wypoczynkowy ponieważ nie jest objęty planem urlopów. Pracownik nabywa do niego prawo po przepracowaniu jednego miesiąca w przypadku pierwszego urlopu lub z dniem 1 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku, w którym pracownik podjął pierwszą pracę.
Pracownik musi zgłosić zamiar skorzystania z urlopu na żądanie najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Zawiadomienie o zamiarze skorzystania z urlopu może zostać dokonane w dowolnej formie: osobiście, telefonicznie lub nawet e-mailem istotne jest jednak aby ta informacja skutecznie dotarła do pracodawcy. Pracownik nie jest zobowiązany do informowania pracodawcy o powodach z jego korzystania. Pracodawca co do zasady jest związany wnioskiem pracownika i nie może odmówić mu udzielenia urlopu na żądanie.
Odmowa udzielenia urlopu na żądanie może nastąpić jedynie w sytuacjach wyjątkowych np. kiedy pracodawca powołuje się na art. 8 kodeksu pracy, a więc wówczas gdy pracownik korzysta ze swojego prawa w sposób sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub z zasadami współżycia społecznego przykładowo gdy nagle urlopu zażąda członek kadry zarządzającej zakładem, który jest w dniu objętym żądaniem urlopu niezbędny do prowadzenia zaplanowanych wcześniej ważnych rozmów z kontrahentem.
W tej sytuacji pracodawca może potraktować nieobecność pracownika jako nieusprawiedliwioną. Pracodawca może również odmówić pracownikowi skorzystania z urlopu na żądanie w przypadku gdyby było to sprzeczne z zasadą dbałości o dobro zakładu pracy zgodnie z art. 100 § 2 pkt 4 kodeksu pracy. Jeśli jednak nie zachodzą jakieś szczególne okoliczności, pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu na żądanie. Należy jednak zaznaczyć, że pracownik nie może rozpocząć korzystania z urlopu dopóki pracodawca nie wyrazi na to zgody nawet gdyby odmowa udzielenia urlopu była bezpodstawna, w takim przypadku pracodawcy grozi sankcja grzywny na podstawie art. 282 § 1 pkt 2 kodeksu pracy ponieważ stanowi to wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
Natomiast jeżeli chodzi o odwołanie pracownika z urlopu udzielonego na żądanie to zgodnie z art. 167 kodeksu pracy pracodawca może tego dokonać tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Chodzi tu o sytuacje, w których nieobecność pracownika w pracy spowodowałaby poważne zakłócenia w procesie pracy, przykładowo gdy pracownik jest potrzebny do usunięcia awarii lub z powodu choroby pracownika, który zastępuję pracownika przebywającego na urlopie.