Od 2 lat pracuję w firmie marketingowej na najniższym szczeblu i ani razu nie otrzymałam premii. Po krótkim śledztwie okazało się, że szeregowi pracownicy nigdy jej nie otrzymywali, mimo iż na to zasłużyli. Dostają je tylko kierownicy. Czy to jest dyskryminacja?* * Odpowiada Monika Hernecka, dyrektor operacyjny Grupy FUTUREA
Prawo do premii nie zostało określone przepisami Kodeksu Pracy i najczęściej wynika tylko z wewnętrznych postanowień obowiązującego u danego pracodawcy układu zbiorowego pracy, regulaminu premiowania lub regulaminu wynagradzania albo też bezpośrednio z umowy o pracę konkretnego pracownika.
Powszechnie jednak wiadomo, że premie przyznawane przez pracodawców swoim pracownikom, stanowią poważny instrument pozytywnego oddziaływania na zachowania pracowników w procesie pracy i mają ich motywować do bardziej efektywnej i wydajnej pracy. Są one dodatkowymi świadczeniami pracodawcy na rzecz pracownika, wynikającymi przede wszystkim z wewnętrznych regulacji płacowych obowiązujących u danego pracodawcy. Dlatego też warto zadbać o ich precyzyjną regulację, tak aby uniknąć w tym zakresie niepotrzebnych sporów.
Należy zaznaczyć, iż przewidziana w prawie pracy możliwość nagradzania nie oznacza przymusu wprowadzania do systemu wynagradzania fakultatywnych składników w postaci nagród czy premii oraz określenia obszarów jej przyznawania. Podstawowym obowiązkiem pracownika jest wykonywanie pracy jak najlepiej, z dołożeniem wszelkiej staranności, za wynagrodzeniem określonym w umowie o pracę i regulaminie wynagradzania.
Polecamy: Pochwała motywuje jak nagroda pieniężna
Jeśli więc w umowie lub regulaminie nie ma wskazania dotyczącego przyznawania premii dla określonej grupy stanowisk, wówczas premia się nie należy. Przyznanie premii wybranej grupie pracowników np. kierownikom lub pracownikom konkretnego działu nie oznacza dyskryminacji innej grupy pracowników. Każdy ma określony szczegółowo zakres obowiązków, który różni się w zależności od stanowiska i rodzaju wykonywanej pracy, zarówno dla kierownika sprawującego opiekę nad danym zespołem, jak i pracownika tego zespołu. Zatem nie jest dyskryminacją przyznanie premii tylko kierownikom jako wybranej grupie pracowniczej.
Dyskryminacją byłoby przyznanie premii tylko niektórym kierownikom, a sposób ich wyboru oraz ustalenia dotyczące sposobu naliczenia wysokości samej premii byłby niejasny. O dyskryminacji możemy mówić ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia jest niedopuszczalna.
W orzecznictwie stwierdzono, że za dyskryminację należy uznać bezprawne pozbawienie lub ograniczenie praw wynikających ze stosunku pracy albo nierównomierne traktowanie pracowników, a także przyznanie z tych względów niektórym pracownikom mniejszych praw niż te, z których korzystają inni pracownicy znajdujący się w takiej samej sytuacji faktycznej czyli na równorzędnych stanowiskach, posiadających taki sam zakres obowiązków.
Polecamy: Pochwała motywuje jak nagroda pieniężna
Należy nadmienić, iż istnieje możliwość przyznania premii uznaniowej, która jest subiektywną oceną pracodawcy. Charakter uznaniowy, polega to na tym, że zarówno przyznanie nagrody pracownikowi, jak i określenie jej wysokości należy do zakresu swobodnego uznania zakładu pracy. Premia uznaniowa charakteryzuje się następującymi cechami:
o nieokreślone kryteria jej przyznawania,
o wypłata (sam fakt przyznania, jak i jej wysokość) uzależniona jest wyłącznie od uznania pracodawcy,
o jej przyznanie bądź nieprzyznanie nie podlega kontroli,
o ma charakter nieroszczeniowy (dopiero po przyznaniu przez pracodawcę nabiera charakteru roszczeniowego i pracownik może dochodzić jej realizacji).
Przed przyznaniem premii uznaniowej pracownik nie ma żadnego roszczenia nawet wówczas, gdy istnieje możliwość jej przyznania. Roszczenie o świadczenie uznaniowe powstaje dopiero wtedy, gdy podjęta została przez uprawniony podmiot decyzja o jego przyznaniu. Premia uznaniowa, jak sama nazwa wskazuje, uzależniona jest od ,,dobrej woli" pracodawcy i właściwie pracownik nie ma podstaw żądać jej wypłaty. Może jednak zwrócić się (np. na piśmie) o uzasadnienie, dlaczego nie została mu ona wypłacona.
(AS)