Egzekucja świadczeń pieniężnych z wynagrodzenia za pracę jest dość powszechnie stosowanym sposobem egzekucji zwłaszcza w przypadku, gdy wierzyciel zna aktualne miejsce zatrudnienia swojego dłużnika.
- Egzekucja wyroku przywracającego do pracy Jednak wierzyciel sięgający po ten sposób zaspokojenia musi liczyć się z ustawowymi ograniczeniami w zakresie prowadzonego postępowania egzekucyjnego.
Ustawodawca przewidział dwa rodzaje ograniczeń dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę. W pierwszej kolejności określił ułamkowo do jakiej wysokości wynagrodzenia można prowadzić egzekucję. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych potracenia mogą być dokonywane do wysokości 3/5 wynagrodzenia. Świadczenia te korzystają również z pierwszeństwa przed należnościami niealimentacyjnymi. Przy egzekucji świadczeń innych niż świadczenia alimentacyjne górną granicą potrąceń jest połowa wynagrodzenia. Dopiero w dalszej kolejności zakreślona została minimalna gwarancja wypłaty wynagrodzenia dłużnikowi poprzez ustanowienie kwot wolnych od potrąceń. Tak więc nawet jeśli żądana kwota mieści się w odpowiednim ułamku wynagrodzenia dłużnika, nie podlega ona egzekucji w granicach kwoty wolnej od potrąceń. Unormowanie to ma na celu zapewnienie pracownikowi - dłużnikowi gwarancję otrzymania przynajmniej minimalnych środków niezbędnych do swojego utrzymania, nawet kosztem należności wierzyciela.
W przypadku potrącania równocześnie należności alimentacyjnych i niealimentacyjnych górną granicę potrąceń ustala się jak przy potrąceniach świadczeń alimentacyjnych tj. w wysokości 3/5 wynagrodzenia za pracę.
Przy ustalaniu kwot wolnych od potrąceń istotnym jest z jakiego tytułu dana należność powstała. Przepisy przewidują bowiem różną wysokość kwot wolnych od potrąceń w zależności od rodzaju dochodzonego świadczenia. Zgodnie z przepisami wolna od potrącenia jest kwota:
o Sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne - 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tytułem wykonawczym będzie zazwyczaj prawomocny wyrok sądowy zaopatrzony w klauzulę wykonalności.
o Zaliczek pieniężnych - 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
o Kar pieniężnych przewidzianych w kodeksie pracy - 90% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Jak wynika z powyższego zestawienia ustawodawca nie przewidział kwoty wolnej od potrąceń w przypadku dochodzenia świadczeń alimentacyjnych. Jest to przejaw świadomego uprzywilejowania wierzycieli alimentacyjnych.
Minimalne wynagrodzenie za pracę ustala się zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011r. Wynagrodzenie to na rok 2011 wynosi 1.386zł. Podana kwota jest kwotą brutto i przed dokonaniem potrącenia należy pomniejszyć ją o składki na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Dopiero od tak uzyskanej kwoty netto pracodawca zobowiązany jest dokonać potrącenia zgodnie z zajęciem komorniczym.
W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty wolne od potrąceń należy ustalić proporcjonalnie do obowiązującego danego pracownika wymiaru czasu pracy.
Powyższe zasady pracodawca zobowiązany jest stosować również w przypadku, gdy wniosek o dokonywanie potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych złoży bezpośrednio sam wierzyciel przedkładając jednocześnie tytuł wykonawczy. Jednak pomięcie komornika jest niedopuszczalne gdy świadczenia alimentacyjne mają być potrącone na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności lub gdy wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.
Warto zaznaczyć również, że kodeks pracy przewiduje także możliwość dokonywania innych potrąceń za pisemną zgodą pracownika. W takim przypadku wolna od potrąceń jest cała kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę przy potrąceniach na rzecz pracodawcy oraz 80% minimalnego wynagrodzenia przy potrącaniu pozostałych należności. Przy czym należy pamiętać, że zgoda pracownika na dokonywanie potrąceń nie może być zgodą ogólną. Pracownik musi być świadomy wielkości swojego długu i przesłanki swojej odpowiedzialności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.05.204r., I PK 529/03).