Zgodnie z przepisem art. 188 kodeksu pracy pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, wówczas z uprawnienia tego może skorzystać tylko jedno z nich. Ustawy regulujące funkcjonowanie służb mundurowych zawierają odrębne regulacje dotyczące uprawnień pracowniczych, które po części tylko pokrywają się z przepisami kodeksu pracy. W przypadku jednej z największych służb mundurowej jaką jest policja, uprawnienia określone w kodeksie pracy związane z rodzicielstwem przysługują policjantom, o ile poszczególne przepisy ustawy o policji nie stanowią inaczej. Mając zatem na względzie, iż żaden z przepisów ustawy o policji nie przewiduje wyłączenia prawa policjantów wychowujących dziecko do korzystania z dwóch dni zwolnienia od pracy, uprawnienie to powinno policjantom przysługiwać na zasadach określonych w kodeksie pracy.
Warunki korzystania przez policjantów wychowujących dziecko ze zwolnienia od pracy zostały jednak uregulowane w akcie niższego rzędu, jakim jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 września 2002 r. w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów. Zgodnie z jego § 8 policjantowi kobiecie wychowującej przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku zwolnienie od zajęć służbowych w wymiarze 2 dni. Jeżeli oboje rodzice pełnią służbę w Policji wówczas z uprawnienia, powyższego może korzystać tylko jedno z nich. Zwolnienie przysługuje również policjantowi będącemu jedynym opiekunem dziecka w wieku do 14 lat. Rozporządzenie nie przewiduje natomiast możliwości skorzystania ze zwolnienia przez mężczyznę policjanta, który wychowuje dziecko wspólnie z kobietą niebędącą funkcjonariuszem policji.
Wyłączenie przez powyższe Rozporządzenie prawa policjanta mężczyzny wychowującego dziecko wspólnie z kobietą niebędącą funkcjonariuszem policji do skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w kodeksie pracy, rodzi poważne wątpliwości prawne. W pierwszej kolejności wskazać należy, na różnicowanie uprawnień pracowniczych policjantów ze względów na płeć oraz miejsce zatrudnienia małżonka. Policjanci kobiety oraz policjanci mężczyźni wychowujący dziecko wraz z kobietą będącą funkcjonariuszem policji mają bowiem szersze prawa niż policjanci mężczyźni wychowujący dziecko z kobietą niepracującą w policji. Takie rozróżnienie uprawnień pracowniczych nie znajduje należytego uzasadnienia wobec czego może być uważane za niezgodne z art. 32 Konstytucji przewidującym równość wobec prawa.
Drugim zarzutem jaki można podnieść wobec omawianego przepisu, jest przekroczenie granic upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o policji regulują kwestię korzystania przez policjantów z uprawnień związanych z macierzyństwem poprzez odesłanie do kodeksu pracy. W powyższej sytuacji brak jest podstaw do tego by kwestia ta była regulowana przez ministra w drodze rozporządzenia i to na dodatek w sposób odmienny od sposobu przyjętego przez ustawodawcę w kodeksie pracy.
Z uwagi na opisane powyżej zarzuty do Trybunału Konstytucyjnego wniesiona została skarga o stwierdzenie niezgodności z konstytucją oraz innymi ustawami przepisów omawianego Rozporządzenia, w zakresie w jakim wyłączają one prawo do zwolnienia od zajęć służbowych policjantów (mężczyzn) wychowujących dziecko wspólnie z kobietą niebędącą funkcjonariuszem policji. Skarga powyższa wniesiona została przez Rzecznika Praw Obywatelskich w dniu 22 października 2012 r. i rozpatrywana jest przez Trybunał Konstytucyjny pod sygnaturą U 6/12. Średni czas rozpatrywania sprawy przez Trybunał Konstytucyjny wynosi obecnie około 20 miesięcy. Aktualny stan sprawy można śledzić za pośrednictwem strony internetowej Trybunału Konstytucyjnego www.trybunal.gov.pl .
Tomasz Lewandowicz
Kancelaria Prawna Arkana
(AS)