Osoby podejmujące pierwszą pracę na etat otrzymują prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. Należne dni wolne naliczane są „od dołu”, czyli z każdym miesiącem pracownikowi przysługuje 1/12 dnia z rocznej puli urlopu. Nowo zatrudniony pracownik może wziąć również urlop bezpłatny, na żądanie czy okolicznościowy.
Umowa o pracę a urlop – informacje ogólne
Urlop wypoczynkowy przysługuje osobom zatrudnionym jedynie na podstawie umowy o pracę. Osoby ze stażem pracy przekraczającym 10 lat uzyskują na początku każdego roku kalendarzowego z góry 26 dni urlopu. Oznacza to, że mogą wykorzystać go już na początku roku, bez oczekiwania na naliczenie się kolejnych dni urlopowych.
Warto wyjaśnić również kwestię stażu pracy. Jest to bowiem okres, w skład którego wchodzi nie tylko zatrudnienie na umowę o pracę, ale też okres nauki. Naliczany staż przedstawia się następująco:
- 3 lata po zasadniczej szkole zawodowej,
- 4 lata po ogólnokształcącej szkole średniej,
- 5 lat po średniej szkole zawodowej,
- 6 lat po szkole policealnej,
- 8 lat po szkole wyższej.
Należy zaznaczyć, że dane te się nie sumują. Jeśli pracownik ukończył liceum ogólnokształcące, a następnie uczelnię wyższą to jego staż zawodowy będzie wynosił 8 lat, nie 12 (według zasady, że pod uwagę bierze się instytucję edukacyjną usytuowaną wyżej w hierarchii). Poza tym w staż pracy, który determinuje wymiar urlopu, nie wlicza się okresu zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło. Natomiast zalicza się do niego okres służby wojskowej, bezpłatnego urlopu czy pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Pierwsza praca a urlop – ilość dni i warunki
Inaczej przedstawia się sytuacja osób, które po raz pierwszy zostały zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Wymiar przysługujących im dni urlopowych w ciągu roku kalendarzowego to 20 dni, ale prawo do urlopu nabywa się „od dołu”. Oznacza to, że urlop w pierwszej pracy jest cząstkowy. Po zakończeniu każdego kolejnego miesiąca zatrudnienia (który zaczyna się w dniu odpowiadającym dacie zatrudnienia, a kończy w dniu poprzedzającym kolejną taką datę, np. 10 maja – 9 czerwca, 10 czerwca – 9 lipca) zatrudniony nabywa prawo do 1/12 z 20 dni urlopowych, co daje 1,66 dnia na każdy miesiąc, czyli 13 godzin i 20 minut.
Liczba ta może ulec zaokrągleniu na korzyść pracownika na podstawie wyraźniej zgody pracodawcy, jednak po zsumowaniu nie może przekraczać rzeczonych 20 dni. Dowolność w zaokrąglaniu wynika z braku regulacji prawnych w Kodeksie Pracy.
Urlop w pierwszej pracy na podstawie umowy o pracę powinien zostać wykorzystany na takich samych warunkach jak w przypadku osób o dłuższym stażu pracy, czyli do końca roku kalendarzowego lub 30 września następnego roku kalendarzowego.
Urlop a pierwsza praca w niepełnym wymiarze godzin
Wymiar urlopu w pierwszej pracy na niepełny etat oblicza się proporcjonalnie do ustalonego w umowie wymiaru czasu pracy. Jeśli osoba podpisuje umowę o stosunku pracy na 3/4 etatu to z każdym przepracowanym miesiącem zyskuje prawo do 1,25 dnia urlopu.
Wynika to z obliczeń: w ciągu roku liczba dni urlopowych w pierwszej pracy na 3/4 etatu wynosi 15 godzin (20 godzin mnożone razy 3/4), a w ciągu miesiąca 10 godzin (15 dni mnożone razy 1/12).
Pierwsza praca a inne formy urlopu
Wiele osób podejmujących pierwszą pracę interesują inne formy urlopu niż tylko wypoczynkowy. Każdego dnia mogą przytrafić się sytuacje, w których konieczny będzie wniosek o dzień wolny.
Urlopami przysługującymi w pierwszej pracy na podstawie umowy o stosunku pracy jest urlop na żądanie, okolicznościowy czy bezpłatny. Pierwszy z nich w ujęciu rocznym wynosi 4 dni niezależnie od daty podjęcia zatrudnienia ani stażu zawodowego. Urlop okolicznościowy odnosi się do wydarzeń takich jak ślub pracownika lub jego dziecka, pogrzeb bliskiej osoby czy narodziny dziecka (od 1 do 2 dni). Wniosek o jego udzielenie musi zostać poparty stosownym dokumentem.
Urlop bezpłatny w pierwszej pracy także jest możliwy, jednak warto pamiętać, że wraz z jego udzieleniem zatrudniony traci prawo do kolejnych części naliczającego się urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że podczas miesiąca urlopu bezpłatnego nowo zatrudniony pracownik nie nabywa praw do 1,66 dnia wolnego.