Audytor wewnętrzny to zawód, który zyskuje coraz większą popularność, a zapotrzebowanie na niego jest duże, co wiąże się ze stabilnością pracy i niezłymi zarobkami. Z drugiej strony jest to profesja obwarowana licznymi wymaganiami związanymi ze stałym podnoszeniem kwalifikacji wynikającym ze zmienności rynku i prawa. Audytorów zrzesza istniejąca od 1941 roku największa światowa organizacja IIA (The Institute of Internal Auditors), która również sprawuje nadzór nad jej członkami i rozlicza z wymaganych kwalifikacji. W Polsce intensywny rozwój tego zawodu trwa od 2000 roku.
Audytor wewnętrzny – opis zawodu
Praca audytora wewnętrznego wiąże się z ciągłym poszukiwaniem lepszych metod działalności przedsiębiorstw oraz z potrzebą osiągania lepszych zysków. Audyt ma na celu przeprowadzenie kontroli pod kątem prawidłowości działania procesów w wybranej dziedzinie od kontroli finansowych, przez organizację pracy po zarządzanie zasobami ludzkimi. Zależnie od wybranego obszaru audytor wewnętrzny może przeprowadzać audyt operacyjny (badanie efektywności wykorzystania zasobów), informatyczny, zgodności (przestrzeganie procedur o raz zrozumiałość ich formy) lub finansowy.
Zadania audytora wewnętrznego definicja IIA nazywa niezależnym i obiektywnym działaniem mającym na celu zwiększenie wymiernych korzyści działania firmy lub organizacji. Proces ten sprowadza się do systematycznego przeglądu, kontroli i oceny wielu różnych czynników składających się na efekt końcowy. Wnioski stanowią wsparcie dla firmy lub organizacji, które pomaga w przybraniu właściwego, skuteczniejszego kierunku działania.
Audytor może być też powołany przez dyrektora zakładu spośród jego pracowników, którzy przeszli odpowiednie szkolenie w dziedzinie właściwego systemu zarządzania jakością ISO i legitymują się certyfikatem audytora wewnętrznego ISO.
Audytor wewnętrzny – wymagane kwalifikacje
Praca w charakterze audytora wewnętrznego może obejmować zarówno sektor prywatny, jak i publiczny. W sektorze prywatnym nie ma konkretnych przepisów regulujących niezbędne do tej pracy kwalifikacje, dlatego przyjmuje się, że są one takie same, jak w sektorze publicznym. Zalicza się do nich:
Kwalifikacje wymagane przez polską ustawę o finansach publicznych
- Posiadane obywatelstwo jednego z krajów członkowskich UE.
- Pełną zdolność do czynności prawnych i praw publicznych.
- Niekaralność (także za umyślne przestępstwo skarbowe – np. jazda po alkoholu czy zawyżanie kosztów działalności firmy).
- Wyższe wykształcenie minimum w stopniu licencjata.
Istotna jest również bardzo dobra znajomość regulacji prawnych oraz konkretnej branży. Stanowisko to wymaga doskonałej znajomości i interpretacji norm ISO.
Kwalifikacje specjalistyczne
Kandytat starający się o stanowisko audytora wewnętrznego musi spełnić jeden z czterech poniższych warunków.
- Posiadanie przynajmniej jednego z certyfikatów: Certified Internal Auditor (CIA), Certified Government Auditing Professional (CGAP), Certified Information Systems Auditor (CISA), Association of Chartered Certified Accountants (ACCA), Certified Fraud Examiner (CFE), Certification in Control Self Assessment(CCSA), Certified Financial Services Auditor (CFSA) lub Chartered Financial Analyst (CFA).
- Zdanie w latach 2003-2006, z wynikiem pozytywnym egzaminu na audytora wewnętrznego przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Ministra Finansów.
- Legitymowanie się uprawnieniami biegłego rewidenta.
- Dyplom ukończenia studiów podyplomowych w zakresie audytu wewnętrznego, (wydany przez jednostkę organizacyjną, która była uprawniona do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych lub prawnych) wraz z dwuletnią praktyką.
Uzyskane certyfikaty stanowią również wartość w kontekście międzynarodowym uprawniając do pracy na terenie całej UE. Do najbardziej znaczących zaliczają się CIA, CGAP, CISA. Uzyskanie certyfikatu wymaga zdania egzaminu. Ma on formę odpłatnego testu komputerowego po polsku lub w jednym z dostępnych języków i jest przeprowadzany w Warszawie lub Lublinie.
Jakie cechy powinien posiadać audytor wewnętrzny?
Cechy audytora wewnętrznego określa norma ISO 19011. Zawiera ona wytyczne dotyczące cech osobowości, charakterystycznych dla tego zawodu. Zalicza się do nich:
- etyczność,
- otwartość, elastyczność,
- umiejętność stosowania zasad dyplomacji,
- wytrwałość, zdecydowanie,
- niezależność.
Poza cechami osobowościowymi istotne są też te związane z wykonywanymi zadaniami jak:
- umiejętność planowania pracy,
- komunikatywność,
- umiejętność pozyskiwania, gromadzenia, weryfikowania i opracowywania konkretnych informacji, a także wnioskowania,
- znajomość techniki próbek losowych,
- zachowanie poufności,
- umiejętność przygotowywania zwięzłych, przejrzystych raportów.
Zarobki audytora wewnętrznego
Niezależne źródło, jakim jest ogólnopolskie badanie wynagrodzeń przeprowadzone przez firmę Sedlak&Sedlak wskazuje przeciętną wysokość zarobków audytora wewnętrznego w Polsce w przedziale pomiędzy 4360 a 8365 zł brutto. Częstymi dodatkami są też komputer przenośny i telefon komórkowy.
Plusy i minusy
- wysoki poziom atrakcyjności związany z ciągłym rozwojem,
- atrakcyjne uposażenie, zwłaszcza w sektorze prywatnym,
- możliwość pracy na terenie całej UE,
- możliwość niezależnej pracy.
- obowiązek systematycznego doszkalania się narzucony przez IIA pod groźbą utraty certyfikatu,
- niechętny stosunek otoczenia do roli audytora,
- wysoki poziom stresu.