Zdarza się, że przedsiębiorca w natłoku spraw związanych z prowadzeniem firmy zapomina lub nie wie o obowiązkach, które nakładają na niego przepisy, np. o wydawaniu paragonów, terminowej zapłacie podatków czy składek ZUS. W takim przypadku właściciel firmy może narazić się na kary podatkowe.
Liczba obowiązków nałożonych na przedsiębiorcę przez organy podatkowe jest duża, dlatego istnieje ryzyko podjęcia działań niezgodnych z przepisami nawet w sposób nieświadomy. Duża ilość skomplikowanej dokumentacji, którą należy sporządzać i przechowywać w trakcie prowadzenia firmy, również może prowadzić do błędów.
Ponadto, przepisy w Polsce stosunkowo często zmieniają się, co również może być przyczyną działań przedsiębiorców niezgodnych z aktualnym stanem prawnym. Kary związane z nieprawidłowymi działaniami to odsetki od zaległości podatkowych i grzywny (np. w postaci mandatów karnych), zaś w przypadku sporych nadużyć także kary ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności.
Co to jest zaległość podatkowa?
Jeżeli podatnik zapomni o zapłacie podatku w terminie, powstaje zaległość podatkowa. W przypadku przedsiębiorców, zaległość pojawia się m.in. w następujących przypadkach:
- niezapłacenie podatku w terminie (np. VAT-u),
- niezapłacenie zaliczki na podatek lub raty podatku w terminie,
- nienależne wykazanej nadpłaty podatku (którą urząd zwrócił podatnikowi).
W związku z zaległościami podatkowymi pojawia się konieczność zapłaty odsetek od zaległości podatkowych.
Ile wynosi stawka odsetek od zaległości podatkowych?
Wysokość odsetek jest określona w ordynacji podatkowej jako 200% stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Od maja 2012 roku obowiązuje stawka 14,5%. Zastosowanie tej stawki wymaga posłużenia się wzorem na wyliczanie odsetek – ta czynność jest opisana poniżej.
Warto pamiętać, że ustawodawca przewidział preferencyjną stopę odsetek od zaległości podatkowych dla tych podatników, którzy złożą prawnie skuteczną korektę deklaracji wraz z uzasadnieniem oraz zapłacą zaległość w ciągu 7 dni od złożenia korekty. W tym przypadku stawka odsetek wynosi 75% standardowej stawki odsetek od zaległości podatkowej. Jest to tzw. stawka obniżona.
Jak wyliczyć odsetki od zaległości podatkowych?
W rozporządzeniu dotyczącym sposobu obliczania odsetek znajduje się ogólny wzór według, którego wyliczana jest ich wysokość: (Kz x L x O) / 365
Skróty w tym wzorze oznaczają:
Kz – kwota zaległości,
L – liczba dni zwłoki,
O – stawka odsetek za zwłokę.
Co za tym idzie, aby wyliczyć odsetki od zaległości podatkowych, należy znać zarówno kwotę zaległego podatku, jak i liczbę dni zwłoki. Czas zwłoki liczy się od dnia następującego po dniu, w którym przypadał termin zapłaty podatku, aż do dnia, w którym nastąpiła zapłata danej zaległości.
W przypadku gdy podatnik otrzymał bezprawnie zwrot podatku, odsetki należy wyliczyć od dnia złożenia deklaracji uprawniającej do zwrotu, do dnia oddania przez podatnika nieprzysługującego mu zwrotu podatku. Ponadto, wyliczając odsetki, ich kwotę należy zaokrąglić do pełnych złotych. Odsetek nie trzeba wpłacać na konto urzędu, jeżeli nie przekraczają trzykrotności wartości opłaty dodatkowej pobieranej przez Pocztę Polską za przesyłkę listową. Obecnie jest to 6,60 zł.
Co to jest uszczuplenie należności publicznoprawnej?
Nieterminowa wpłata podatku to tylko jeden rodzaj wykroczenia. W trakcie prowadzenia działalności mogą zdarzyć się poważniejsze sytuacje, określane w przepisach jako _ uszczuplenia należności publicznoprawnej _. Takie działania mogą być klasyfikowane jako wykroczenia lub jako przestępstwa skarbowe.
Rozróżnienie przestępstwa i wykroczenia znajduje się w kodeksie karnym skarbowym. Polega ono na zidentyfikowaniu wartości _ uszczuplenia należności publicznoprawnej _ z którym wiąże się dany czyn podatnika (przedsiębiorcy). Czym jest _ uszczuplenie _?
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 11 lutego 2003 r. (IV KKN 21/00), _ narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej _ definiuje się jako podjęcie (lub zaniechanie) działań, które mogą sprawić, że powstanie różnica pomiędzy podatkiem, który należy zapłacić, a podatkiem, który podatnik wykazuje w deklaracji i wpłaca.
Przykłady takich działań można mnożyć, chodzi np. o niewykazanie przychodu, zastosowanie niewłaściwej stawki podatku (np. VAT) lub nieopodatkowanie przychodu, nieujawnienie danych, które doprowadziłyby do zmiany kwoty podatku do zapłaty, itd. O _ uszczupleniu _ nie ma jednak mowy, gdy podatnik wykazał właściwą kwotę podatku, ale nie zapłacił jej w terminie, przy czym taki czyn nadal klasyfikowany jest jako wykroczenie.
Polskie sądy mogą karać nie tylko rzeczywiste _ uszczuplenie _, ale także takie działania, które tylko mogłyby w przyszłości narazić Skarb Państwa na uszczuplenie. Jest to o tyle istotne, że od wysokości _ uszczuplenia _ zależy klasyfikacja czynu jako wykroczenie lub jako przestępstwo.
Czym różni się przestępstwo skarbowe od wykroczenia?
Ogólnie, wykroczenie skarbowe to złamanie zasad kodeksu powodujące opisane powyżej uszczuplenie publicznoprawne na kwotę nieprzekraczającą 5-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w momencie popełnienia wykroczenia. Ponieważ w 2012 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 1500 zł, kwota kwalifikująca czyn jako wykroczenie, wynosi 7500 zł (w 2013 r. kwota minimalnego wynagrodzenia wzrośnie do 1600 zł, co spowoduje zmianę w przytoczonym limicie).
Wykroczenie skarbowe podlega karze grzywny. Kwotę kary ustala się biorąc pod uwagę minimalne wynagrodzenie obowiązujące w momencie popełnienia wykroczenia. Maksymalna wysokość grzywny wynosi od 1/10 do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia. Co za tym idzie, w 2012 r. jest to od 150 zł do 30 tys. zł.
Jeżeli osoba sprawcy i okoliczności zdarzenia nie budzą wątpliwości, grzywna może zostać nałożona w postaci mandatu karnego wystawionego przez uprawnionego pracownika urzędu skarbowego. Przy czym maksymalna wysokość mandatu za wykroczenie to 2-krotność minimalnego wynagrodzenia – w 2012 r. to kwota 3000 zł. Dość częsty przypadek mandatu karnego za wykroczenie przedsiębiorcy, to niewydawanie paragonu.
Co to jest przestępstwo skarbowe?
Przestępstwo skarbowe dotyczy czynów, które powodują _ uszczuplenia publicznoprawne _ na kwotę przekraczającą 7500 zł, a zatem poważniejsze niż w przypadku wykroczeń. Za taki czyn grozi grzywna w maksymalnej kwocie wyższej niż w przypadku wykroczeń, a w niektórych przypadkach także kara pozbawienia wolności.
Przestępstwa skarbowe są karane przez sąd, który może wymierzyć karę grzywny. Sposób jej naliczania jest nieco inny niż w przypadku wykroczeń – w tym celu stosuje się stawki dzienne.
Liczba stawek dziennych, które można nałożyć na sprawcę przestępstwa, waha się w granicach od 10 do 720.
Nie ma odgórnie ustalonej kwoty stawki dziennej – funkcjonują jedynie minimalne i maksymalne wartości. Stawkę dzienną wylicza sąd, biorąc pod uwagę dochody sprawcy, warunki osobiste, rodzinne czy stosunki majątkowe. Minimalna wartość stawki dziennej to 1/30 minimalnego wynagrodzenia, zaś maksymalna wartość to 400-krotność minimalnej stawki dziennej. Znając te wartości, można wyliczyć konkretne kwoty maksymalnych i minimalnych kar finansowych za przestępstwa skarbowe:
- minimalna stawka dzienna: 1/30 * 1500 zł = 50 zł
- maksymalna stawka dzienna: 400 * 50 zł = 20 000 zł
- minimalna grzywna: 10 * 50 zł = 500 zł
- maksymalna grzywna: 720 * 20 000 zł = 14 400 000 zł
Oczywiście, należy pamiętać, że kary finansowe za przestępstwa i wykroczenia wzrastają za każdym razem, gdy rośnie kwota minimalnego wynagrodzenia. W 2013 r. minimalne wynagrodzenie wzrośnie do 1600 zł, co doprowadzi do zmian w karach za przestępstwa i wykroczenia.
Najczęstsze rodzaje wykroczeń i przestępstw
Kodeks karny skarbowy wyszczególnia rodzaje wykroczeń za które przedsiębiorca może zostać ukarany przez fiskus. Są to m. in.:
- uchylanie się od opodatkowania, nieujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania i nieskładanie deklaracji podatkowych (np. sprzedawanie przedmiotów na Allegro nie płacąc podatku dochodowego
- niezgłoszenie prowadzenia działalności, w tym posługiwanie się nieprawdziwymi danymi przy prowadzeniu działalności gospodarczej (chodzi o sytuację, w której podatnik prowadzi działania klasyfikowane jako działalność gospodarcza, ale nie dokonuje wpisu do CEIDG i rejestracji w ZUS),
- podanie nieprawdziwych danych w deklaracjach lub oświadczeniach składanych do urzędu lub też brak aktualizacji danych zawartych w tych dokumentach,
- nieterminowe składanie deklaracji podatkowych i oświadczeń do urzędów,
- uporczywe niewpłacanie podatku terminowo,
- nieprowadzenie ksiąg podatkowych (np. KPiR) lub przechowywanie ich poza miejscem zgłoszonym jako miejsce przechowywania,
- nierzetelne i wadliwe prowadzenie ksiąg podatkowych (niezgodnie z przepisami i ze stanem faktycznym),
- niewystawianie faktur, paragonów, wystawianie faktur nieprawdziwych, niedokumentujących faktycznej sprzedaży towarów lub usług, także nieprzechowywanie dokumentów wbrew obowiązkom ustawowym,
- wykroczenia związane z obrotem artykułami akcyzowymi,
- utrudnianie wykonywanie czynności kontroli skarbowej,
- nieprawidłowe wykorzystanie dotacji lub subwencji.
W przypadku popełnienia kilku z wymienionych wykroczeń, przedsiębiorca może zostać ukarany za każde oddzielnie.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Firmy nie będą już kombinować z dochodami W tym roku firmy przestaną sztucznie obniżać swoje listopadowe dochody, co robiły dotychczas, by nie kredytować fiskusa w grudniu - uważają eksperci podatkowi. | |
| Zmiany w VAT. Oto te najważniejsze Od 1 stycznia 2013 roku wejdzie w życie szereg istotnych zmian w sposobie wystawiania faktur i rozliczania podatku VAT. |